Het is de laatste dag van de Zweedse week, en een leestip kan er ook nog wel bij. Nee, geen Zweedse krimi, maar een trilogie over een Zweedse huisvrouw. Nu niet meteen afhaken, want het zijn drie lekker dikke boeken om van te smullen.
Gek genoeg verscheen eerst deel drie van de trilogie in vertaling, Leven tot elke prijs, over het leven van huisvrouw Maj, haar nikserige, alcoholistische man Tomas en de makkes van twee opgroeiende kinderen. Het zijn de jaren vijftig-zestig en in de doorzonwoning worden volop ramen gelapt, vloerkleden geklopt en gangen gestofzuigd. Maar vooral wordt er de ganse dag door gekookt en gebakken, ik schreef er hier al eerder over.
Omdat wegens succes vervolgens ook de twee eerdere delen werden vertaald in het Nederlands, heb ik die ook gelezen. Het hele verhaal begint in 1938 met De komst van een kind. Maj is nog een jong meisje, kansloos verliefd op de ene, en per ongeluk zwanger geraakt van een andere, waar ze vervolgens maar mee trouwt, want wat moet je anders. Een kind is het nog, die Maj, ze weet van toeten noch blazen. Als lezer zou je het wel uit willen schreeuwen: ‘Geniet van je jeugd, van het leven, je bent nog jong!’ maar nee, ze stort zich op een kleurloos leven als huisvrouw en moeder, en piekert wat af in haar uppie. Koken kan ze niet, maar gelukkig krijgt ze al snel een basiskookboek cadeau, en dat is het begin van veel smakelijk leesgenot.
Om te beginnen het bakwerk. Een béétje Zweedse huisvrouw houdt om de haverklap koffiekransjes (fika!), en minder dan 7 soorten zelfgebakken koekjes is geen optie. Denk: “boterkrakelingen, spritsroosjes, Brusselse koekjes, rolwafeltjes, schaakkoekjes, krentenkoekjes. En bij extra deftige gelegenheden roomboter amandelblaadjes, dubbele walnotenkoekjes, amandelschelpjes. Je moet jezelf toch af en toe iets gunnen, niet iedereen kan naar een lunchroom of een banketbakker gaan. Voor de prijs van tien maak je er zelf thuis honderd.” O, en kaneelbroodjes komen natuurlijk ook vaak voor.
In deel twee, Zorgen voor het gezin, wordt het allemaal alleen maar erger. Ach arme Maj, met haar onophoudelijk meanderende monologue interieur, want ze piekert wat af hoor, over alledaagse niemendalletjes. Zich hardop uiten kan ze niet, maar via koken toont ze haar liefde. Dat kan ze intussen als de beste, al is ook dit vaak een bron van geprakkiseer en gedoe. “Vijf uur geweest en ze heeft de aardappelen nog niet eens afgeborsteld. Wat zal ze vandaag eigenlijk op tafel zetten? Anna en Bertil uitnodigen voor kreeftensoep en iets lekkers erbij. Cantharellen! Bij fijn gebraden kalfsgehakt? Chateaubriand! Haar hart kalmeert een beetje. Klopt nu eerder enthousiast dan bang. Maar ze moet het eten wel klaar hebben als ze terugkomen en ze kunnen er elk moment zijn. Varkenskarbonade zou lekker geweest zijn vandaag, maar dat heeft ze niet in huis. Een macaronischotel. Uitstekend, dan kan ze meteen het restje worst en het gezouten spek opmaken.”
Je krijgt er beslist zin van om de keuken in te duiken. En dat is wellicht maar goed ook, want meteen die drie achter elkaar lezen is wat veel van het goede, omdat je soms knettergek wordt van die miepende, mutsige Mai. Mens, doe wat met je leven! Maar nee. En beter wordt het nooit, ook niet in deel drie, met de veelzeggende titel Leven tot elke prijs. “Het zijn lekkere broodjes. Misschien alleen iets te veel kardemom door het deeg. Maar Maj is niet iemand die klaagt.”
Nee nee.
En toch blijf je doorlezen en meeleven, en dat is een formidabele prestatie van auteur Kristina Sandberg. Want natuurlijk kon ik de boeken niet wegleggen, en las ik ze tegen beter weten in toch alle drie ademloos achter elkaar uit. Tot je 1350 bladzijdes verder bent, en dan mis je Mai, die je zo graag wat meer plezier en geluk gewenst had in haar leven. En ga je zelf maar eens het eten opzetten. En moeten de plinten niet weer eens hoognodig worden afgenomen met een vochtig doekje?
Kristina Sandberg, uitgeverij Nieuw Amsterdam, per deel € 15,00 (paperback) of € 24,99 (hardcover)
Deel 1: De komst van een kind
Deel 2: Zorgen voor het gezin
Deel 1: Leven tot elke prijs
