Zeg je Karin Luiten (Koken met Karin), dan zeg je pakjes & zakjes. En andersom. Al jaren voer ik strijd tegen het gebruik van onzinproducten in de keuken. Steeds meer mensen moeten, net als ik, smakelijk lachen om de rare fratsen van de voedselindustrie. Jazeker, koken zonder pakjes en zakjes is een trend die blijft, hoezee. Op veler verzoek hier wat FAQ’s op een rijtje.
Wat is er eigenlijk mis met pakjes en zakjes?
Pakjes broccolisoep of aspergesoep met slechts een half procent broccoli respectievelijk asperge erin? Ja daag! Waarom zitten er meer onduidelijke zaken in als maltodextrine, gehard plantaardig vet en xanthaangom dan gewoon herkenbare ingrediënten? En hoezo moet je bij de meeste pakjes en zakjes ook nog doodleuk zelf de belangrijkste ingrediënten erbij kopen, zoals bij ‘Hollands pannetje met kip, prei en champignons’ waarin van alles zit, behalve… inderdaad. De onzinfactor, daar gaat het mij om.
Maar als je nou helemaal geen tijd hebt om zelf te koken?
Pakjesmarketeers hebben ons decennialang ingeprent dat pakjes en zakjes gemak en tijdwinst opleveren. Niets is minder waar, al die wereldgerechten maak je zelf in precies evenveel tijd. Want een prei en kipfilet snijden moet je in beide gevallen, dus het gaat alleen maar om het kruidige sausje. Maar met een paar basisspullen in je voorraad, kun je dat in een handomdraai gewoon zelf.
Gebruik je zelf echt nooit pakjes of zakjes?
Waarom zou ik? Zie het antwoord op de twee vragen hiervoor. Dat gezegd hebbende, ik ben heus niet altijd en overal tegen. Bouillonblokjes zijn toch reuze handige smaakoppeppers? Net zo onmisbaar in de voorraadkast als blikken tomaat, bonen en tonijn, potjes ansjovis, augurken en kappertjes, bakjes halfgedroogde zontomaatjes of zakjes boemboe uit de toko. Waar zouden we zijn zonder bladerdeeg en doperwten in de diepvries? Laat je vooral niet gek maken en maak een onderscheid tussen (houdbare) ingrediënten en onzinpoeders.
Ben je dus ook tegen E-nummers?
Dat is een groot misverstand. ‘Pakjes & zakjes’ is géén synoniem voor ‘E-nummers’. Daar ben ik helemaal niet per definitie tegen. Om te beginnen zijn er een heleboel volstrekt onschuldige en hoe saai zou het leven worden zonder knalroze macarons of beschuit met blauwe muisjes? En vergeet niet: zelfs zuurstof heeft een e-nummer. Wel is het zo dat een lange lijst e-nummers op een product doorgaans betekent dat er veel technisch gesleutel aan te pas is gekomen. Goed voor houdbaarheid en consistentie, maar het komt de smaak nimmer ten goede. En mijn motto is: het leven is te kort om vies te eten.
Hoe zit het met zout en suiker?
Daar heb je een heikel punt. Pakjes en zakjes bevatten veel meer zout en suiker dan je zou verwachten. Een diëtiste rekende het samen met een club studenten eens uit. Daarmee stoppen scheelt al een slok op een borrel en komt je gezondheid beslist ten goede. Maar dat betekent niet dat ik een kruistocht voer tegen alle gebruik van zout of suiker. Zelfgetrokken bouillon is zonder zout een laffe hap, alle erin gestopte liefde ten spijt, en ook zoutloze gehaktballen zijn treurige boel. Suiker is een ideaal ingrediënt om mee te bakken, wat je helaas niet kunt zeggen van dure en ingewikkelde ‘natuurlijke’ suikervervangers (die niet eens gezonder zijn). Mijn oplossing: eet niet elke dag cake.
Dus de ‘antipakjeskoningin’ is helemaal niet zo anti?
Inderdaad, eigenlijk is ‘anti’ nogal misplaatst. Ik ben juist heel erg pro-koken. Ik wil laten zien hoe je heerlijke dingen kunt maken, zonder al te veel gedoe. Ik wil je laten gniffelen over alle gekkigheid die te koop is. Ik wil dat je jezelf verbaast hoe makkelijk het eigenlijk is om te toveren met verse, voor iedereen herkenbare ingrediënten. Kortom ik ben heel erg vóór lekker eten.
Hoe zit het dan met gezond en slank?
Mijn advies: terug naar gewoon gezond eten zonder poespas. Om te beginnen scheelt het al enorm in zout en suiker. Smaakversterkers, kleurstoffen en conserveermiddelen heb je thuis helemaal niet nodig. Hakken, snijden en raspen telt ook als lichaamsbeweging. Heus: met verse ingrediënten in de hoofdrol is werken aan je gezondheid nog nooit zo makkelijk én smakelijk geweest. Tegelijk met de pakjes en zakjes kunnen meteen ook de dieetboeken met hun onvermijdelijke jojo-effect de deur uit. Stop met lijnen, een killerbody bestaat niet. Ga liever voor echte boter dan dat industriële knutselproduct margarine. Gun jezelf (en je dierbaren) de voldoening van écht eten, helemaal zelfgemaakt. Recent onderzoek wijst trouwens uit dat het eten van pakjes en zakjes (lees: sterk bewerkt voedsel) écht ongezond en dikker maakt.
Hoe is het eigenlijk allemaal zo gekomen?
Het begon met verbazing. Over wat ik mensen allemaal in hun supermarktmandje zag gooien. Dat leidde in 2010 tot een kookboek, getiteld Koken met Karin Zónder Pakjes & Zakjes. Met als uitgangspunt allerhande populaire pakjes en zakjes, door mijzelf nagetekend, met daarbij het doe-het-zelfrecept. Ook de ingrediënten op de pakjes en zakjes typte ik helemaal over, die kleine lettertjes die niemand ooit leest, om goed het contrast te laten zien met de ingrediënten die je er écht voor nodig hebt. Een boek met als titel ‘Zonder pakjes & zakjes’ klinkt feitelijk onzinnig (kent er iemand een boek mét pakjes & zakjes?), maar kennelijk raakte het een gevoelige snaar, want het boek werd en bestseller.
En de krant dan?
Na dat boek bleek ik nog lang niet uitgekookt en dus zette ik vanaf augustus 2010 mijn queeste voort in het zaterdagmagazine van dagblad Trouw, in de vorm van een antipakjeskookrubriek. Zie hier een interview uit 2010 aan het begin van mijn rubriek. Elke zaterdag dus een specifiek pakje of zakje (of blikje of potje of diepvriesdoosje) centraal, inclusief recept hoe je het zelf maakt. Met als bonus dat je er ook een vrolijk doch kritische column bij krijgt (ook allemaal hier online te vinden).
Blijf je dat doen, in de krant?
Op 2 juli 2016 vierden we de 250e aflevering in de vorm van een speciaal antipakjesthemanummer, inclusief een verhaal over de stand van zaken in het land op pakjes- en zakjesgebied plus een wereldgerechtenpakjestest door een Italiaanse, Franse en Indonesische restaurantkok. Een collector’s item. En jazeker, tot zolang de krant mij toestaat (in september 2018 was zowaar mijn 10-jarig jubileum) ga ik vrolijk door met mijn recepten in de krant, want dankzij tips van lezers zit ik nooit om inspiratie verlegen. Ook al is het zaterdagmagazine ‘Tijd’ intussen veranderd in ‘Tijdgeest’, en is de insteek van mijn rubriek intussen iets gewijzigd.
Maar er kwam ook een tweede boek?
Inderdaad, er was veel vraag naar een nieuw boek. Omdat ik via de krant heel veel nieuwe recepten had uitgetest, kwamen die in 2013 terecht in Koken met Karin Zónder Pakjes & Zakjes 2. Geen bijster originele titel, maar wel een herkenbare.
Wat is dan Het Grote Zónder Pakjes & Zakjes kookboek?
Met twee antipakjesboeken op de markt kreeg ik alsmaar de vraag welke van de twee nu het beste was om mee te beginnen. Dat maakt helemaal niet uit, er is geen verplichte volgorde, maar het bracht me wel op het idee om die twee boeken samen te bundelen. Alles lekker handzaam bij elkaar, en nog voordeliger ook dan 2 aparte boeken. De titel: Het Grote Zónder Pakjes & Zakjes Kookboek. Verschenen in 2015, in de top Top 3 van best verkochte kookboeken van 2016 en intussen al vele malen herdrukt.
Was er nou ineens een nieuwe titel?
Ik geef toe, het kan voor sommige mensen nu ingewikkeld worden. Het grote zónder pakjes & zakjes kookboek is namelijk intussen uitverkocht. Na in totaal 34 drukken en 150.000 verkochte boeken werd het tijd voor een opfrisbeurt. Sinds oktober 2020 is het boek uitsluitend nog verkrijgbaar in een compleet nieuwe uitvoering: nieuwe fotografie, nieuwe illustraties, nieuwe vormgeving en nieuwe titel (De makkelijke keuken). Maar wel precies dezelfde 200 klassieke antipakjesrecepten. Hier lees je er alles over.
Wat zijn antipakjesrecepten eigenlijk?
De meest populaire kookklassiekers die iedereen standaard op z’n repertoire zou moeten hebben, maar dan zelfgemaakt, zonder hulp van poedermixen of ander prefabspul. Van aardappelpuree tot bolognesesaus, van erwtensoep tot boeuf strogannoff, van kip tandoori tot Hollandse stampotjes, van pindakaas tot roze koeken. Mayonaise, pesto en pindasaus: natuurlijk kun je het kopen, maar zelf maken is doodsimpel en veel lekkerder. Vaak geef ik er trouwens een eigen draai aan. Zo is er op pakjes- en zakjesgebied bedroevend weinig voor vegetariërs; bijna alles is op basis van kipfilet, en hooguit af en toe gehakt. Daarom heb ik diverse gerechten omgebouwd tot een vleesvrije variant.
Is er ook nog een kookboek zonder pakjes & zakjes met wél allemaal nieuwe recepten?
Jazeker. De opvolger heet Slim zónder pakjes & zakjes. Niet ‘gewoon’ zonder pakjes & zakjes deel 3, maar ik ga een stapje verder door groente centraal te stellen én door heel slim alles op te maken wat je in huis hebt. Hoe? Dat lees je hier (hoe het allemaal begon) en hier (de fotoshoots) en hier (de laatste loodjes). En niet te vergeten: hier kun je het boek bestellen. Ter ere van de 5e druk is hij intussen verschenen in een nieuwe (nóg slimmere) cover.
En wat is Nationale Antipakjesavond?
4 december! Hier lees je er alles over.
