Schrijfwijze van buitenlandse etenswaren, het blijft een bron van ergernis, danwel vermaak. Regelmatig bekijk ik schaterlachend een menukaart waarop de chefkok weer eens duur Frans heeft willen doen, maar geen idee heeft waar de klepel hangt. Maar je komt het overal tegen. Zo verzeilde ik onlangs in een verhitte discussie over hoe je ‘rillettes’ schrijft. U weet wel, die smeuïge substantie van (oorspronkelijk) heel langzaam gaargesudderd varkensvlees dat zo heerlijk smeert op stokbroodjes. Intussen maakt iedereen overal rillettes van, van konijn, van wild, van vis, als het maar smeuïg en smeerbaar is.

De dikke
Maar hoe schrijf je het? Nou, dat lijkt me duidelijk! Als rillettes natuurlijk, met dubbel L en dubbel T en een meervouds-S. Ik heb niet voor niets Frans gestudeerd. Neenee, beweerde de tegenpartij bij hoog en bij laag, je gebruikt ‘rillettes’ als het origineel is maar ‘rilette’ als het gaat om een variant op. Je reinste onzin, als je het mij vraagt. Laat Johannes van Dam het maar niet horen (zoek maar na, de rillettes staan op bladzijde 516 van Dedikkevandam, eerste druk). Die overigens een puik recept heeft van rillettes van makreel, maar dat staat niet in genoemd boek en ik kan het helaas niet meer vinden. (Naschrift: intussen vind je hier mijn eigen recept.)

Etymologie en Google
Even een stukje etymologie. Rillettes komt van ‘rille’ wat vroeger in het Frans ‘stuk varkensvlees’ betekende. Niet zo gek dus dat mijn Franse woordenboek Le Petit Robert* geen ‘rilette’ of ‘rilettes’ kent maar enkel en alleen ‘rillettes’.
Google er even bijgepakt:

Rilette: 46.900 hits
Rilettes: 64.900 hits
Rilletes: 75.900 hits (‘Bedoelde u: rilettes?’)
Rillete slechts 15.500 (‘Bedoelde u: rilette?’)
Rilete bungelt onderaan met 15.000 (ook hier ‘Bedoelde u: rilette?’)

Let wel: Rillettes: 445.000 hits

Kijken we puur op Nederlandse pagina’s, dan zijn er 4.710 hits voor rilette tegen slechts 3.940 voor het enige echte rillettes. Het moet niet gekker worden, dat krijg je van al die mensen die niet kunnen spellen! Zo gaat het dus. De meest gegoogelde schrijfwijze wordt op deze manier ooit vanzelf de officiële spelwijze. Nu ik toch bezig ben ook maar even op de Franse Google gekeken. Die geeft 328.000 Franse pagina’s voor rillettes, tegen 2.440 voor rilette. Kijk eens aan, er zijn dus ook Fransen die niet kunnen spellen.

 
*)Mijn vroegere leraar Franse taalkunde zou zich omdraaien in zijn graf. Die vond dat je dingen uitsluitend en alleen mocht opzoeken in Le Grand Robert, een encyclopedisch geheel van 53 forse boekwerken. Of 83, daar wil ik vanaf zijn.

Naschrift: ook bij makreelrillettes gaat de schrijfwijze vaak mis.