Het is fijn dat er tussen alle gemuts over killerbodies, broodbuiken en ‘natuurlijke’ suikers af en toe een nuchter boek verschijnt dat je weer met beide benen op de grond zet. Wat is gezond en wat is onzin? In het net verschenen Eet als een expert word je hapklaar, to-the-point en met een vleugje humor helemaal bijgepraat. De vier auteurs komen van het blog I am a foodie. Ik moet bekennen, ahum, dat ik door die titel een beetje op het verkeerde been gezet werd; ongezien leek me dat het zoveelste blog van zo’n chiazaad-avocado-obsessioneel jong ding. Gloeps, ik had het helemaal mis. Marijke Berkenpas, Gaby Herweijer, Jolien Klamer en Liesbeth Smit zijn vier serieuze tantes met academische opleiding en ze zijn even gedegen als goedgemutst, een bijzondere combi. Misschien hebben ze alleen gewoon niet zo’n sterke hand van titels kiezen? Ook ‘Eet als een expert’ klinkt nou niet direct appetijtelijk. Terwijl het boek dat wel degelijk is.

Grote doorbraak
Eerst maar eens hun definitie van gezond. Het gaat niet om zoiets vaags als ‘lekker in je vel zitten’ of ‘meer energie voelen’, maar kort en goed om een eetpatroon waarmee je het risico op chronische ziektes zoals hart- en vaatziektes, diabetes type 2 en kanker zo veel mogelijk verlaagt en de kans dus groter wordt dat je in goede gezondheid oud wordt. Daarbij baseren ze zich enkel en alleen op wetenschappelijk onderzoek. Tja, dat doet die rakker van de Voedselzandloper ook, dacht ik nog, maar nee, in die valkuil lopen de dames niet, ze leggen uitgebreid uit wat voor type onderzoeken er zijn, welke sterker bewijs leveren dan andere en waarom je niet mag ‘cherrypicken’ uit alleen die onderzoeken die je toevallig goed uitkomen. Ze wijzen ook meteen op het gevaar van wetenschappelijk hapsnapvoedingsnieuws in de media (‘grote doorbraak!’) en clickbait (‘Wijn drinken is gezonder dan naar de sportschool gaan!’). We voelen heus zelf wel aan dat het niet helemaal klopt, maar toch trappen we er elke keer verdorie weer in.

Frituurpan uit het raam
Heerlijk nuchter, ik zei het al. Waarom tarwegras raar is, je van brood níet oververmoeid raakt en je beter een gewoon kopje zwarte thee kunt drinken dan verse kruiden door een glaasje water wieberen, qua gezond. Ze leggen glashelder uit wat de glycemische index precies is, waarom ‘natuurlijke’ suikers totale lariekoek zijn en waarom je beter niet braaf elke dag blauwe bessen en paranoten eet. ‘Eet met mate en gevarieerd’ zeggen de dames, en voegen daar dan meteen met een knipoog ‘sorry voor de herhaling’ aan toe. Ik moest ook lachen om hun tip wat betreft het verhitten van olie. ‘Filter de olie na elk gebruik, maak de frituurpan schoon, en ververs de olie elke 5 tot 7 keer (of bespaar je de moeite en gooi die frituurpan uit het raam.)’

Suikerklontjes op brood
Even grappig als confronterend: ‘In plaats van zoet broodbeleg zoals jam en chocoladepasta kun je net zo goed suikerklontjes en palmvet op je brood doen.’ Over brood gesproken: een van de auteurs is coeliakie-patiënt, en móet om medische redenen strikt glutenvrij leven. ‘Dit heeft een grote impact op het dagelijks leven en doe je niet voor de lol.’ Lezen al die modieuze glutenmijders even mee?
Helaas zijn ze wel pro margarine, dat malle knutselfrutselproduct, hoewel mayonaise nóg beter schijnt te zijn. Wat dan vast weer even slikken is voor al die dappere dodo’s die de afgelopen jaren uit vetvrees de mayo juist vervingen door (mierzoete) ketchup. Altijd wat.

Zoutloos
Ook nog even een dingetje: ‘Wij raden het gebruik van zout af, maar snappen dat je daar qua smaak misschien even aan moet wennen.’ Yuk, zoutloos eten is echt een straf, dat zou ik alleen al voor gederfde levensvreugde niet gezond durven noemen. Alle recepten in het boek zijn consequent zoutloos, maar daar zou ik gewoon een snufje de hand mee lichten, want ze zien ze er wel heel lekker uit. Ook in de fotografie: dartele salades, 1001 suggesties voor fleurig broodbeleg, kleurrijk water-met-een-smaakje en vrolijke ijsklontjes. Nee, gezond leven, het is best heel goed te doen, als je het zo bekijkt.

Zoete vinaigrette
Gek genoeg gaat er in hun vinaigrette wél honing. Kom op mensen, in vinaigrette hoort geen suiker, nergens voor nodig, goede olie, azijn, mosterd, zout en peper zijn genoeg. Oh, en ‘parfait’ is ijs, geen yoghurt in een glaasje, hoe leuk dat er ook uitziet. Ja, u ziet, ik heb ook zo mijn stokpaardjes 😉

Conclusie
Maar al met al kan ik niet anders zeggen dan dat dit een fijn boek is dat je weer eens met de neus op de (bekende) feiten drukt. Het nadeel van al die wetenschappelijk verantwoorde nuchterheid is natuurlijk wel: wat moet ik nou met m’n lievelingsontbijtje met (weliswaar volkoren) boterhammen met echte boter, kaas en hagelslag? En ik was toch echt niet van plan om te stoppen met wijn, dan word ik maar geen 103. Maar gelukkig, het boek eindigt met de aanbeveling om je vooral niet schuldig te voelen over je keuzes. Bovendien: ‘zonder eten of drinken word je helemaal niet oud’. Nou nog één citaat dan, als opsteker: ‘Eet je al drie stukken fruit per dag, dan haal je met die vierde banaan geen winst meer. Maar kocht je voorheen altijd witbrood, dan kun je door simpelweg te switchen naar volkorenbrood grote gezondheidswinst boeken.’

Berkenpas, Gaby Herweijer, Jolien Klamer en Liesbeth Smit (I am a foodie), Eet als een expert, uitgeverij Kosmos, ISBN 9789021561523, € 19,99