Antwerpen is met 3500 horecazaken dé culinaire hoofdstad van België. De stad heeft meer Michelinsterrenrestaurants per inwoner dan pak ’m beet Kopenhagen of Barcelona. En ondanks het alomtegenwoordige vleesverleden vind je er volop leuke (en betaalbare) adresjes die juist verrassend vega(n) en verantwoord zijn.

VLEESVERLEDEN
Al wandelend door hartje Antwerpen verwijzen de straatnamen naar een vleesrijk verleden. Via de Vleeshouwersstraat, de Drie Hespenstraat, de Bloedberg en de Veemarkt kom je onherroepelijk uit bij het prachtige Vleeshuis, de vroegere markthal van het Beenhouwersgilde. Het is een soort middeleeuwse wolkenkrabber van rood – ik ben geneigd te zeggen: vleeskleurig – baksteen, witdooraderd met stenen vetrandjes. Tegenwoordig moet je de slagerijen zoeken met een lantaarntje, maar om de hoek zit nog de firma Buysse van de broers Stefaan, Johan en Yvan. Een van de laatste kleine zelfstandige slagerijen van Antwerpen. Heel lang zat het familiebedrijf in een 16de-eeuws pandje aan de Kaasrui, vlakbij de Grote Markt, maar genoopt door de hedendaagse bedrijfseisen moesten ze verkassen naar iets moderners. Dat maakt hun klandizie gelukkig niet uit, die komt nog altijd van heinde en verre voor bijvoorbeeld de filet d’Anvers: gepekeld en gerookt rundvlees, in ragfijn gesneden ‘schelletjes’ geserveerd op een pistoletje. Zo mogelijk nog beroemder zijn hun worstebroodjes, wat trouwens een echte Antwerpse specialiteit blijkt te zijn. Je vindt ze dan ook overal in de stad, in talloze uitvoeringen. Alleen niet zoals wij ze kennen uit Brabant, in brooddeeg, maar gerold in een jasje van knapperig bladerdeeg. Funfact: vooral op ‘Verloren Maandag’, de maandag na Driekoningen, worden ze massaal gegeten, dat is een echte Antwerpse traditie. Waarom, daar zijn uiteraard talloze verhalen over.

DAKBOERDERIJ
PAKT is het bruisende boegbeeld van duurzaam Antwerpen. Een voormalig pakhuis van een bouwbedrijf is omgebouwd tot een vrolijke, inspirerende plek, op slechts een paar tramhaltes verwijderd van het centrum. Je vindt er allerlei creatieve bedrijven, restaurants, cafés, een koffiebar en een sportschool. Maar vooral: een dakboerderij. 1800 vierkante meters groene oase vol versgeteelde groente, fruit, kruiden en bloemen, beheerd door buurtbewoners. Inclusief zoemende bijenkasten, eigen kippen en een koppel ganzen tegen de slakken.Magisch om doorheen te wandelen, via trappen van het ene dak naar het andere. Alleen toegankelijk met een gids, die volop uitleg geeft. Zie hier voor data. Als je geluk hebt, mag je ook een kijkje nemen in de kelders, waar witlof en oesterzwammen groeien. En waar een compleet leger aan compostwormen hard aan het werk is. Elke woensdagmiddag is er op de begane grond ook een kleine groentemarkt van bioboeren uit de omgeving, inclusief heerlijk desembrood.

PLANTAARDIG
Als je toch bij PAKT bent, ga dan vooral eten bij Camionette. Een volledig plantaardig fine dining restaurant, uiteraard met een glansrol voor de groente van de dakboerderij erboven. Er is een leuk terras, maar binnen heb je mooi zicht op de grote open keuken. Terwijl daar in alle rust gewerkt wordt, verschijnt het ene na het andere verfijnde bordje op tafel, met bijpassende natuurwijn.
Voor juist een lekker huiselijk maaltje is Planttrekkerij een aanrader. Een sympathieke zaak, niet ver van het Museum voor Schone Kunsten. Doordeweeks is er een keuzemenu, vrijdag is kliekjesdag, dan eet je wat de pot schaft in de vorm van een serie gevarieerde bordjes.
Voor een vegan brunch is HART een leuk adres hartje centrum, met niet één, maar zelfs twee terrasjes. De Chileens-Spaanse roots van de uitbaters zie je terug in de gerechten, maar vooral de zoete heerlijkheden zijn populair. Op vrijdag en zaterdag ook ’s avonds open.

MET EEN MISSIE
In Antwerpen wordt op tal van plekken met bijzondere aandacht en overtuiging gekookt. Niet alleen vega(n), het kan ook met vlees of vis. Maar dan wel liefst biologisch en lokaal.
In Harvest (voorheen: september) eet je tussen de witgeverfde uitstalkasten van de patisserie die hier vroeger zat. De twee kersverse chefs koken een vast menu, met de focus op duurzaamheid.
Bij LocalStore kun je ontbijten en lunchen, zowel binnen als op een giga terras. Er zijn Griekse broodjes, Libanese tosti’s en tal van huisgemaakte limonades. ‘Lokaal’ moet je trouwens ruim zien, het draait vooral om kleine producenten. Ook is er een leuke winkel vol al dan niet eetbare cadeautjes.
Antwerpen is ook dé plek voor wie benieuwd is naar de echte Joodse keuken. Een geweldig adres is traiteur-restaurant Hoffy’s. De vitrine is immens, maar ze helpen graag bij het kiezen. Probeer vooral de lekker dikke latkes, de gevulde aubergines en de verrassende Hongaarse pasta met koolsaus. Alles kosher, uiteraard.

ECHT ANTWERPS
Natuurlijk bestel je ergens een ‘bolleke’, een biertje van de Antwerpse brouwerij De Koninck. Bijvoorbeeld in Café Den Engel, een iconisch café naast het Stadhuis. Vooral op zaterdag is het hier druk met bruiloftsgasten die na de huwelijksvoltrekking het glas komen heffen.
Voor wie wat meer rust zoekt: buurtcafé De Zwoele Zwaluw heeft een fijn dorps terrasje onder de bomen.
Ook onvermijdelijk: een frietje. Een van de meest geliefde adressen, dag en nacht open, is Frituur Nr 1 op Hoogstraat 1, op de hoek van de Grote Markt. Vooral befaamd om de stoofvleessaus.
Een lokaal kaasje voor mee naar huis? Bij kaaswinkel Vervloet hebben ze een ruim assortiment met fraaie namen als ‘Damse mokke’ en ‘Keiems Bloempje’. Probeer zeker ook het ‘Antwerps pikantje’.
Haal dan meteen om de hoek in de Korte Gasthuisstraat een ‘roggeverdommeke’ bij Bakkerij Goossens: een bol roggebroodje vol rozijnen dat al sinds 1884 verkocht wordt in hetzelfde piepkleine winkelpandje.

ZOET
‘Koekenstad’ is een van de vele bijnamen van Antwerpen. De talrijke koekjesfabrieken van weleer zijn niet meer, maar Antwerpse handjes zijn een begrip. Deze brosse koekjes, inderdaad in de vorm van een hand, vind je bijvoorbeeld bij Philip’s Biscuits, ook in kekke blikjes. Natuurlijk bestaan de handjes ook in chocoladevorm, zoals bij The Chocolate Line. Een prachtige winkel in het voormalige paleis van de grootmaarschalk van Napoleon. Tussen de kroonluchters en rijkbeschilderde muren vind je hippe pralines in funky smaken.
Voor gebakjes, die hier ‘pateekes’ heten, staat heel Antwerpen op zondag in de rij bij patisserie-tearoom Lints, vol echte Antwerpse klassiekers zoals de javanais, miserable of carré confituur.
Modern en toch ambachtelijk? Ga dan naar A Fresh Tart, met verrukkelijke viennoiserie en kaneelbroodjes.
Voor heerlijk ijs moet je naar Icelab. Populair zijn koffie-ijs en cheesecake-ijs, maar er zijn ook experimentele smaken als pompoen met chocola. Mijn favoriet: het romige hazelnotenijs. Verrassend: al het ijs is 100% vegan. Hondenijsjes en glutenvrije wafels zijn er ook.

UITBUIKEN?
Geen betere manier om bij te komen van alle lekkernijen is wandelen. Daar is Antwerpen bij uitstek geschikt voor. Ga bijvoorbeeld met de tram naar het spectaculaire havenhuis van architect Zaha Hadid en wandel dan terug door de havens via het zomerse terras van Bar Paniek naar het MAS-museum. Klim (gratis) naar de 10e verdieping voor het uitzicht. Loop door het mooie Felix-pakhuis (met nieuwe foodhallen) naar Het Steen, de voormalige gevangenis, nu de VVV met leuke Antwerpse (eetbare) souvenirs. Neem de gratis pont naar de overkant. Geniet op een bankje van de skyline. Neem de fraaie houten roltrappen naar beneden en loop door de Sint Annatunnel weer terug onder de Schelde. En ga dan lekker weer ergens eten.

Dit reisverhaal verscheen eerder in Trouw (©: Koken met Karin/Karin Luiten).